قصیده های دوره جاهلی

قصیده‌های دوره جاهلی از بارزترین جوهره‌ی ادبیات غنی آن دوران بود. دورهٔ جاهلیت عرب با وجود عدم وجود نظام مرکزی دولتی در عربستان و نداشتن سیستم نوشتاری، دارای فرهنگ و ادبیات غنی بود. در این دوره، شعر و شاعری در عربستان بسیار ارزشمند بود و شاعران جاهلی به عنوان مهم‌ترین شخصیت‌های فرهنگی و اجتماعی شناخته می‌شدند. موضوعات مختلفی از جمله حیوانات، طبیعت، ملاحم جنگی، حماسه‌ها و حتی اشعار عاشقانه در شعرهای آن دوره مورد بررسی و توجه بود.

شاعران معروف قصیده‌های دوره جاهلی شامل شاعرانی چون امرئ القیس، زهیر بن أبی سلمی، أنتر بن شداد، و لبید بن ربیعه می‌شدند. آثار این شاعران در دیوان‌ها و اشعار تجمیعی به نام “معلقات” ثبت می‌شد و برخی از این شعرها برجای مانده‌اند و به عنوان یکی از مهم‌ترین مآثر ادبی در تاریخ عربستان قبل از اسلام شناخته می‌شوند.

دورهٔ جاهلیت عرب تأثیرات زیادی بر ادب و فرهنگ اسلامی داشت و برخی از واژگان، مفاهیم و اصول ادبی و ادب الهی اسلامی از این دوره به اسلام منتقل شدند. از این رو، مطالعه و شناخت این دوره می‌تواند به درک بهتر فرهنگ و شخصیت ادبی مسلمانان در دوران اولیه اسلام کمک کند.

ما ۵ نمونه از قصیده‌های معروف این دوران را که شاعرانی همچون امرؤالقیس، سموأل، زهیر بن ابی سلما، عروی بن الورد و الشنفری نوشته اند گرد هم آورد ایم و برای دانلود در اختیار شما قرار داده ایم.

امرؤالقیس:

قفا نبک من ذکرى حَبیبٍ وَ مَنْزِلِ  – بسِقْطِ اللوى بَیْنَ الدَّخُولِ فَحَوْمَل

یقول: قفا واسعدانی وأعینانی على البکاء عند تذکری حبیباً فارقته و منزلاً خرجت عنده، و ذلک المنزل بمنقطع الرمل الملتوی بین الدخول و حومل و توضح والمقراه.

:ترجمه همسفران الحظه ای درنگ کنید تا با یاد یار سفر کرده و سر منزل او بگریم و منزلی که در ریگستان میان «دخول» و «حومل» و «توضح» و «مقراه» قرار دارد و آن را از سرشک دیدگانم سیراب سازم.

زهیر:

أَمِنْ أُمِّ أَوْفَى دِمْنَهٌ لَمْ تَکَلَّم – بِحَوْمَانَهِ الدَّرَّاحِ فالمُتَتَّلم

یقول: أمن منازل الحبیبه المکناه بأم أوفى بهذین الموضعین دمنه لا تجیب عن السؤال. أخرج الکلام فی الشک لیدل بذلک على أنه لبعد عهده بالدمنه وفرط تغیرها لم یعرفها معرفه قطع و تحقیق.

ترجمه آیا از منازل یار عزیزم أم اوفی در محلهای حومانه الدراج و متثلم آثاری باقی نمانده است که سخن بگوید منظورش این است که به واسطۀ دوری عهد و دگرگونی آن آثار به طور تحقیق و یقین آثار را نمیشناسد و اوضاع و احوال را به یاد نمی آورد پس گویی که اصلاً آثارش بر پا و باقی نیست.

سموأل:

إذا المرء لم یَدْنَسُ مِنَ اللُّوْم عِرْضُهُ – فکل رداء یرتَدِیهِ جَمیل

یقول: إذا لم یتدنّس الرجلُ بإکتساب اللوم و اعتیاده فأی مَلْبَسٍ لَبِسَهُ بعد ذلک کان حَسَنًا جمیلاً. :ترجمه اگر آدمی با ارتکاب زشتیها و خو گرفتن به آن خود را پلید و خوار ندارد هر لباسی که بر تن کند بر قامت وی زیبا جلوگر ،شود چونکه آبرویش با زشتیها تباه نشده است.

شنفری:

أَقِیمُوا بَنِی أُمِّی صُدورَ مَطِیِّکُمْ – فإِنِّی إلى أَهْلِ سِواکُمْ لأَمْیَلُ

یخاطب الشنفرى قومه فَحَضّهم على السفر و یقول یا أبناء قومی سیروا عنّی و أبعدوا و تهیّوا للسفر أننی مائل إلى قوم سواکم و سبب میله إلى غیر قومه أنه جنّى جنایه و أخبرهم بها فأذاعوا سره و خذلوه کما یستفاد من الأبیات الآتیه وإنّه قال لهم هذا القول و هُمْ فی بلدهم ولا رافقهم فی السیر. :ترجمه ای قوم من حرکت کنید و پالان شتران را بربندید زیرا که من به قومی غیر از شما علاقه مندم و از دست این قوم خودمن به جان آمده ام.

و …

مطالعه بیشتر